Depremin yol açtığı tsunaminin etkilediği Miyagi bölgesi ve civarındaki yerler, birçok kimyasal ve elektronik fabrikalar dahil önemli imalat ve sanayi bölgelerine ev sahipliği yapıyor.
Japon otomotiv devlerinden Toyota, depremin etkilediği bölgedeki iki montaj fabrikası ve bir yedek parça fabrikasında, Nissan da dört fabrikada faaliyetlerini durdurdu. Honda'nın Sayama, Tochigi ve Hamamatsu fabrikalarında da üretim yapılmıyor.
Asahi Kasei şirketinin Miyagi'deki fabrikası, elektrik kesintisi nedeniyle üretimine ara verdi. Cosmo Oil şirketinin Chiba bölgesinde bir petrol rafinerisinde yangın çıktı. Fuji Heavy Industries şirketinin, bazıları otomobil parçaları üretiminde faaliyet gösteren 10 fabrikasından 8'inde üretim durduruldu. Şirketin ayrıca, bir uçak fabrikası ile Tochigi bölgesinde elektrik enerjisi üretim tesisinde de faaliyetlere ara verildi.
Fujitsu şirketinin bazı tesisleri depremde zarar gördü. Sentetik kauçuk üreticisi JSR şirketinin Ibaraki bölgesindeki Kashima fabrikasında, Mitsui Mining ve Smelting şirketinin Aomori bölgesinde çinko tesisi Hachinohe'de, Nippon Paper Group'un Miyagi ve Fukushima bölgelerindeki fabrikalarda üretim durduruldu. Bira üreticisi Sapporo Breweries'in Sendai fabrikasında hafif hasar meydana gelirken, Sendai ve Chiba fabrikalarında elektrik kesintisi nedeniyle üretim yapılamıyor.
Elektronik devi Sony, Fukushima bölgesindeki iki ve Miyagi bölgesindeki dört fabrikada üretimini durdurdu. Şirketin Miyagi'deki kimyasal üretim fabrikasının zeminini sular basarken, bin kadar çalışanın fabrikanın ikinci katında mahsur kaldığı bildirildi.
Sumitomo Metal Industries şirketi, Ibaraki bölgesinde bulunan Kashima fabrikasında faaliyetlerini durdurdu.
Tokyo Electric Power şirketinin işlettiği Fukushima Daiichi bölgesindeki üç nükleer reaktör, otomatik olarak devre dışı kalırken, herhangi bir radyoaktif sızıntı olmadığı kaydedildi.
Tokyo Gas şirketi de 35 binden fazla haneye doğalgaz sevkıyatını kesti ve ülkenin doğusundaki Kanto bölgesinde faaliyetlerini durdurdu.
SİGORTA ŞİRKETLERİ VE AVRUPA BORSALARI
Bu arada, depremin yol açacağı zarar nedeniyle dünyanın önde gelen sigorta şirketlerinin hisseleri yüzde 2 ila yüzde 6,5 oranında değer kaybetti.
Sigorta sektöründe önde gelen küresel oyunculardan Swiss Re'nin hisseleri yüzde 5,8, Munich Re'nin yüzde 5,4 ve Hannover Re'nin yüzde 4,7 düştü. Fransız sigorta şirketi Scor'un hisseleri yüzde 6,5, Aviva, Allianz ve Axa sigorta şirketlerinin yüzde 2,5'ar ve İngiliz Prudential'ın da yüzde 2 geriledi.
Swiss Re'nin sözcüsü Tom Armitage, ''Şu anda herhangi bir şey söyleyecek durumda değiliz. Durum halen belirsiz'' dedi. Armitage, Japonya'nın, şirketin 10 önemli piyasasından biri olduğunu ifade etti.
Dünyanın en büyük sigorta şirketi Munich Re ve Swiss Re, şubat ayında Yeni Zelanda'daki deprem ve Avustralya'daki sel felaketinin doğal felaket talepleri için ayrılan yıllık bütçelerini zaten tükettiğini açıkladılar.
Munich Re'nin Yönetim Kurulu üyesi Torsten Jeworrek deprem olmadan önce gazetecilere yaptığı açıklamada, ''Japonya'daki deprem riski Munich Re için önemli'' demişti.
Deprem ayrıca, Asya borsalarından sonra Avrupa borsalarını da olumsuz etkiledi.
Avrupa'da işlemlerin sürdüğü Londra Borsası'nda FTSE-100 Endeksi yüzde 0,23, Frankfurt Borsası'nda Dax Endeksi de yüzde 0,95, Paris Borsası'nda Cac 40 Endeksi yüzde 0,61, Madrid Borsası'nda IBEX Endeksi yüzde 0,23, Milano Borsası'nda FTSE MIB Endeksi yüzde 0,82 ve Amsterdam Borsası'nda AEX Endeksi yüzde 0,76 oranında kayıp verdi.
KOBE 100 MİLYAR DOLAR ZARAR AÇMIŞTI
Piyasa uzmanları, depremin ve tsunaminin şu anda tam olarak ne kadar zarara yol açtığının bilinemeyeceğini, ancak 1995 yılında Japonya'daki Kobe depreminden sonra olanlar akla getirildiğinde hükümetin kesinlikle acil bir bütçe çalışması yapacağını söylediler.
Tüketimin düşmesini ve bunun gayri safi yurtiçi hasılada geçici düşüşe yol açacağını düşündüklerini vurgulayan uzmanlar, hükümetin daha fazla tahvil satması gerektiğini, Japonya Merkez Bankasının muhtemelen piyasa operasyonlarını genişleterek, likidite sağlamaya odaklanacağını ifade ettiler.
Ubyrisk danışmanlık şirketinin verilerine göre, Japonya'da 1995 yılında Kobe'de meydana gelen deprem 100 milyar dolar zarara yol açmıştı. Depremin sigorta şirketlerine maliyeti 3 milyar dolardı.
Depremin maliyeti, ülkenin gelişmişlik düzeyine göre değişiyor. Yoksul ülkelerde gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında depremin insani ve ekonomik maliyeti çok daha ciddi boyutlara ulaşıyor.
Bu şirketin verilerine göre bazı ülkelerde meydana gelen depremlerin yol açtığı zarar ve sigorta şirketlerine maliyeti şöyle:
|
TARİH
|
ÜLKE VE BÖLGE
|
TOPLAM MALİYET
(MİLYAR DOLAR)
|
SİGORTA MALİYETİ
(MİLYON DOLAR)
|
CAN KAYBI
|
|
17 OCAK 1995
|
JAPONYA/KOBE
|
100
|
3.000
|
6.430
|
|
12 MAYIS 2008
|
ÇİN/ŞİÇUAN
|
85
|
--
|
87.149
|
|
17 OCAK 1994
|
ABD/NORTHRİDGE
|
44
|
15.300
|
61
|
|
27 ŞUBAT 2010
|
ŞİLİ
|
30
|
8.000
|
520
|
|
23 EKİM 2004
|
JAPONYA/NİGATA
|
28
|
460
|
46
|
|
7 ARALIK 1998
|
ERMENİSTAN/SİPİTAK
|
14
|
--
|
25.000
|
|
21 EYLÜL 1999
|
TAYVAN/NANTOU
|
14
|
750
|
2.370
|
|
16 TEMMUZ 2007
|
JAPONYA/NİGATA
|
12,5
|
335
|
1
|
|
17 AĞUSTOS 1999
|
TÜRKİYE/İZMİT
|
12,6
|
600
|
15.000
|
|
23 KASIM 1980
|
İTALYA/İRPİNİA
|
11
|
40
|
2.914
|
|
17 EKİM 1989
|
ABD/LOMA PRİETA
|
10
|
960
|
68
|
|
26 ARALIK 2004
|
GÜNEY ASYA (TSUNAMİ)
|
10
|
1.000
|
210.000
|
|
12 OCAK 2010
|
HAİTİ
|
8
|
200
|
316.000
|
Depremin maliyeti, ülkenin gelişmişlik düzeyine göre değişiyor. Yoksul ülkelerde gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında depremin insani ve ekonomik maliyeti çok daha ciddi boyutlara ulaşıyor.
PETROL FİYATLARI
Öte yandan, deprem nedeniyle ABD ham petrolünün varil fiyatı bu ay ilk kez 100 doların altına geriledi.
ABD ham petrolünün varil fiyatı nisan ayı teslimi 2,82 dolar azalışla 99,88 dolara düştü. ABD ham petrolünün varil fiyatı bir ara 99.01 dolara kadar indi.
Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı nisan ayı teslimi de 2,62 dolar değer kaybıyla 112.81 dolara düştü. Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı 24 Şubat'ta 119.79 dolarla 2,5 yılın en yüksek seviyesini görmüştü.
Petrol fiyatlarının gerilemesinde, ABD ve Çin'den sonra dünyanın en büyük petrol tüketicisi Japonya'daki depremin onlarca fabrikada üretimin durmasına yol açması etkili oldu.
MERKEZ BANKASI DEVREDE
Japonya Merkez Bankası (BoJ), depremin yarattığı kaygıları gidermek amacıyla finansal piyasalarda istikrarı sağlamak için her türlü çabayı sarf edeceğini bildirdi.
Ekonomi uzmanları, Japonya'da borsada işlem gören hisselerin, özellikle depremin ve tsunaminin vurduğu bölgelerdeki fabrikalara ait olanların gelecek hafta pazartesi günü muhtemelen değer kaybedeceğine dikkati çektiler.
Bu arada önceki gün 82,90 yenden işlem gören ABD doları dün 83,20 Yen'e kadar çıktıktan sonra 82,75 Yen'e düştü. Böylece Yen, ABD doları karşısında iki haftanın en düşük seviyesini görmüş oldu.
TÜRKİYE'YE ETKİSİ DÜŞÜK OLUR
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Japonya'daki depremle ilgili olarak, ''Japonya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi son derece küçüktür. Dolaysıyla Türkiye'ye etkisinin olma ihtimalini son derece düşük görüyorum'' dedi.
Bakan Şimşek, Batman'da bir soru üzerine şunları kaydetti:
''Bu boyuttaki depremin etkileri ciddi olabilir. Ama ben dünya ve Türkiye ekonomisine yansımalarının çok sınırlı ve geçici olacağını tahmin ediyorum. Çünkü yorum yapmak için henüz çok erken. Japonya, dünya ekonomisi için önemli bir ülke. Daha önce de büyük depremler yaşandı. Dünya ekonomisi global ekonomi üzerine, genelde kalıcı bir etkisi olmadığını görüyoruz. Dolasıyla bunun da o çerçevede olma ihtimalini yüksek görüyorum. Ama henüz yorum yapmak için çok erken. Depreme ilişkin detaylar henüz bütün teferruatıyla önümüzde değil. Dolaysıyla bütün Japon halkına geçmiş olsun diliyoruz. İnşallah depremin etkileri sınırlı olur. Kendileri de hızlı bir şekilde ülkeyi yeniden toparlarlar diye ümit ediyoruz.
Japonya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi son derece küçüktür. Dolasıyla Türkiye'ye etkisinin olma ihtimalini son derece düşük görüyorum.''
