BM'nin 8. Genel Sekreteri Ban Ki-mun, bu yıl sonunda, beşer yıllık iki dönem halinde yürüttüğü BM Genel Sekreterliği görevinden ayrılacak. Yıl sonuna kadar BM'nin yeni genel sekreteri belirlemesi gerekiyor.

Seçim süreci başladı ve bugüne kadar farklı ülkeler tarafından 7 aday gösterildi. Bu yıl ilk kez adaylar BM Genel Kurulunda propaganda konuşması yapma ve nasıl bir yönetim sergileyeceklerini ifade etme şansı bulacaklar. Bu konuşmaların 12 Nisan'da başlaması planlanıyor.

Seçim süreci

Seçim için öncelikle isteyen ülkeler BM Genel Kurulu başkanlığına mektupla genel sekreter adaylarını bildiriyor. Ancak genel sekreter seçiminde esas karar vericiler BMGK'nın beş daimi üyesi ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin. Dolayısıyla beş daimi üyeden birisinin pozisyonuna çok yakın adaylar genellikle diğer BMGK üyelerinden onay alamıyor.

Bu daimi üyeler, bir aday üzerinde anlaşma sağladıktan sonra Konsey'den buna ilişkin karar çıkarıp belirledikleri kişiyi BM Genel Kuruluna "tavsiye" ediyorlar. 193 üyenin yer aldığı BM Genel Kurulunda yapılacak oylamada BMGK'nın adayının oyların üçte ikisini alması gerekiyor. Tek aday olduğu ve BMGK kararıyla belirlendiği için formaliteye dönen oylama sonucu yeni genel sekreter belirlenmiş oluyor.

Genel sekreterler, teamüllere göre bölgesel gruplar arasında dönüşümlü olarak seçiliyor. Bu gruplar "Asya-Pasifik", "Afrika", "Doğu Avrupa", Türkiye'nin de içinde bulunduğu "Batı Avrupa ve Diğerleri" ile "Latin Amerika ve Karayipler" grupları. 

Genel Sekreterliğin bu bölgeler arasında değişmesi için yazılı bir kural yok. Bu nedenle bir sonraki genel sekreterin hangi bölgeden seçileceği konusunda bir netlik de yok. 

Daha önce sırasıyla Trygive Lie (Norveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), Dag Hammarskjold (İsveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), U Thant (Myanmar-Asya), Kurt Waldheim (Avusturya-Batı Avrupa ve Diğerleri), Javier Perez de Cuellar (Peru-Latin Amerika ve Karayipler), Butros Butros Gali (Mısır-Afrika) ve Kofi Annan (Gana-Afrika) BM Genel Sekreterliği görevinde bulunmuşlardı.

Halen görevde bulunan Güney Koreli Ban Ki-mun Asya grubundan geldiği için, Asyalı bir genel sekreter seçilmesi beklenmiyor.

Doğu Avrupalı ve kadın olması talebi

Genel sekreterlik görevini 2017'den itibaren üstlenecek isim için yazılı kurallar öngörüde bulunulmasını engellese de teamüller dolayısıyla diplomatik çevreler bölge ve isim bazında tahminlerde bulunuyor. 

Doğu Avrupa grubunun BM'deki beş coğrafi bölge arasında hiç genel sekreter çıkarmamış olması bu bölge üzerine beklentileri artırıyor. BM tarihinde hiç kadın liderin genel sekreterlik görevine getirilmemiş olması da bununla birleşince Doğu Avrupa ülkelerinden kadın bir genel sekreterin seçilmesi için BM'ye yapılan çağrılar giderek artıyor. 

BMGK'nın daimi üyelerinin Doğu Avrupalı birisi üzerinde anlaşamamaları halinde ise 1982'den bugüne kadar genel sekreter çıkarmayan Batı Avrupa ve Diğerleri ile düşük de olsa 1982-1992 arasında bir kez genel sekreter çıkaran (Peru) Latin Amerika ve Karayipler grubunun da şansı olduğu belirtiliyor.

Halen 3'ü kadın 7 aday bulunuyor

BM Genel Kurul Başkanlığı tarafından sekreteryası yürütülen seçim süreci için 7 ülke adaylarını mektupla sekreteryaya bildirdi. Bu adaylardan 6'sı Doğu Avrupa grubu ülkelerinden birisi ise Batı Avrupa ve Diğerleri grubunda yer alan Portekiz'den.

Bu adaylar, daha önce BM Genel Kurul Başkanlığı da yapan Makedonyalı siyasetçi Srgjan Kerim, Hırvatistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Vesna Pusic, Karadağ Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Igor Luksic, Eski Slovenya Cumhurbaşkanı Danilo Türk, halen UNESCO Genel Direktörü olan Bulgar Irina Bokova, Moldova Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Natalia Gherman, 2006-2015 yılları arasında BM Mülteciler Yüksek Komiseri olarak görev yapan Portekizli Antonio Guterres.