Dev patlama ile yayılan radyasyon Kuzey ve Batı Avrupa’ya yayıldı. Kazanın ardından yıllar geçmesine rağmen bölgede başta süt ve diğer besin maddelerinde olmak üzere yüksek radyasyon tespit ediliyor.

Anne babaları 26 yıl önce radyasyona maruz kalmış olan çocukların bazılarında iç organlar eksik, çoğunda kalp rahatsızlıkları var.

Kazanın gelecek kuşaklara etkisinin boyutu hakkında uzmanların henüz görüş birliği içinde değil...Ancak kazanın 11 kuşağa kadar etkili olabileceği yönünde bilimsel raporlar var.

Çernobil'in Hiroşima ile Nagasaki toplamının 100 katından fazla radyasyonun çevreye yayılmasına neden olduğu tahmin ediliyor. Çernobil'in 10 gün boyunca radyasyon yaymaya devam ettiği göz önüne alındığında radyasyon hava şartlarının da etkisiyle çok geniş alana yayıldı. Belarus, Rusya ve Ukrayna'da arazinin 125.000 ve 146.000 km2 arasında (Etkilenen arazi kabaca Yunanistan büyüklüğünde).

Kaza olduğu sırada bu bölgelerde, 3 milyonu çocuk olmak üzere 7 milyon kişi yaşıyordu. Ancak bunların yaklaşık 350.000 i geri dönmemek üzere tahliye edildiler. Diğerlerinin hayatı tarım yapılmaması, belli orman alanlarına girilmemesi gibi ciddi şekilde kısıtlandı.

Uzun vadeli açıdan bakıldığında, kirlenmenin en önemli nedeni radyoktif sezyum-137. Yarılanma ömrü 30 yıl olan sezyumun etkisini anlamlı bir şekilde yitirmesi için yüzyıllar gerekiyor. Hala Çernobil'den çok uzakta olan İskoçya ve Yunanistan gibi ülkelerde çeşitli ürünlere devlet müdahalesi gerekiyor. Mesela İskoçya'da hala belli bölgelerde hayvanların nerede otlayacağına devlet karar veriyor.


Jan Grarup / © Jan Grarup / NOOR / Greenpeace
--------------------------------------------------------------------------------


Çernobil‘in bilançosu konusunda hala bir fikir birliği yok. Ancak Uluslararası Doktorlar Örgütü ve Radyasyondan Korunma Birliği'ne göre, Çernobil‘in çevreye verdiği zarardan bugüne kadar 600 milyondan fazla insan etkilendi. En çok etkilenenler elbette 'likidatörler' denilen zorunlu gönüllüler. Bunlardan 112 bininin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Geri kalanının yüzde 90‘ı ise kanser, yüksek tansiyon, miğde ve bağırsak hastalıkları ile savaşıyor.

Nükleer santralin etrafında oluşturulan güvenlik çemberi içinde aralıklarla yapılan ölçümlerde, özellikle çocukların bazı organlarında biriken radyoaktif maddelerin kansere yol açtığı tespit edildi. Bazı hastalıklar ise kendisini yıllar sonra gösteriyor. Ayrıca, 2056 yılına kadar Çernobil kazasından kaynaklanan 240 bin yeni kanser vakasının daha ortaya çıkacağı düşünülüyor.