Kıbrıslı Türk girişimciler, gerek izolasyonlar, gerek yapısal sorunlar yüzünden üretim alanlarında sıkıntılar yaşansa da 10 yılda 399 yatırımı teşviklerle hayata geçirmeyi başardı.

2001 yılından bugüne 16’sı sağlık, 44’ü eğitim, 208’i sanayi, 120’si turizm, 4’ü ulaştırma, 2’si basın yayın ve 5’i haberleşme alanlarında olmak üzere toplam 399 yatırım, Teşvik Yasası kapsamında teşvik belgesi alarak yapıldı.

Toplamı 3 milyar 799 milyon 797 bin 587 TL’ye ulaşan bu sabit yatırımlarla (bina, inşaat, makine, teçhizat), 24 bin kişiye istihdam öngörülüyor.

2001-2007 arasında Yatırımları ve İhracatı Teşvik Fonu’ndan 15 milyon Dolar kredi kullandırılan teşvik belgeli yatırımlara ayrıca KKTC Kalkınma Bankası kaynaklarından kredi veriliyor. Özellikle Girne ve İskele ilçelerindeki büyük turizm yatırımlarına ise Türkiye Kalkınma Bankası aracılığıyla kredi veriliyor.

2001’de 3, 2002’de 97, 2003’te 37, 2004’te 40, 2005’te 57, 2006’da 56, 2007’de 32, 2008’de 28, 2009’da 26 ve 2010 Ağustosa kadar 23 yatırım, teşvik belgesi almaya hak kazandı.

670 BAŞVURUDAN 399’UNA ONAY

TAK muhabirinin teşvik belgesi alan yatırımlarla ilgili sorularını yanıtlayan DPÖ Ekonomik Planlama Dairesi Başkanı Ödül Muhtaroğlu, Eylül 2001’de yürürlüğe giren Teşvik Yasası kapsamında bugüne dek 670 başvuru aldıklarını ve değerlendirmeler sonrasında 399 yatırıma teşvik belgesi verdiklerini söyledi.

Muhtaroğlu, yasanın yerli ve yabancı yatırımları ülkeye çekmeyi amaçladığını; yerli-yabancı yatırımcı ayrımı yapmayan yasaya göre yurt dışından gelen yatırımcıların yeni şirket kurup Şirketler Mukayyitliği’ne kayıt yaptırdıktan sonra DPÖ’ye başvurabildiğini kaydetti.

DPÖ Ekonomik Planlama Dairesi Başkanı Ödül Muhtaroğlu “Yatırımlara teşvik verirken projenin fizibilitesine bakıyoruz. Ekonomiye ne kadar katkısı var, ihracata dönük mü, istihdam yaratıyor mu, kârlılık oranı ve yatırım kendi kendini ödeyebilecek kapasitede mi, tüm bu değerlendirmeler yapıldıktan sonra uygun görülürse, DPÖ’den teşvik belgesi alabiliyor” dedi.

Sanayi yatırımları arasında ülkemizde ilk kez yapılan yatırımlar ve bazıları yok olmaya yüz tutmuş meslekler de bulunduğunu belirten Muhtaroğlu, ayakkabı, ıslak mendil, endüstriyel mutfak, helva, parmak patates, karton kutu-kağıt, bilgisayar yazılımı, entegre bıldırcın, un fabrikası, su şişeleme, zeytinyağı üretimi, naylon poşet, tuvalet kağıdı-peçete, mobilya-mutfak, kedi-köpek maması ve balık yemi, elektrik kablosu, ilaç, gıda, süt üretimi gibi yatırımlara teşvik verdiklerini anlattı.

“KURTULUŞUMUZ ÜRETİMDEN GEÇİYOR”

Muhtaroğlu, “Yatırımcılarımız her ne kadar olumsuzluklar yaşansa da, düşünce olarak üretime çok bağlıdırlar ve üretim yapmak için büyük istek ve hırs gösteriyorlar. Ambargo ve izolasyonlara rağmen, ülkemizin kurtuluşunun üretimden geçtiğine inanıyorlar” dedi.

DPÖ Ekonomik Planlama Dairesi’nce değerlendirmesi süren teşvik belgesi başvuruları arasında “cam işleme, yoğurt-ayran üretimi, PVC altyapı boruları, agro turizm, reçel-macun üretimi, Güzelyurt’a özel hastane, Bafra’da bir otel inşaatı, sağlık turizmi, uluslararası yaşlı bakımevi” gibi yatırımlar bulunduğunu kaydeden Ödül Muhtaroğlu, teşvik sisteminin ticareti değil, üretim ağırlıklı projeleri teşviklendirmeyi öngördüğünü ifade etti.

Muhtaroğlu, tarım ve hayvancılık sektörü, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı bünyesindeki teşvik sistemine dahil olduğu için teşviklendirmediklerini, sadece “tarımsal sanayi” adı altında entegre et tesisi, sebze-meyve proses yatırımlarına teşvik belgesi verdiklerini söyledi.

Ödül Muhtaroğlu, hammadde ve sarf edilebilen malzemelerin, ayrıca binek araçlar ile ikinci el iş araçlarının teşvik dışında bulunduğunu; öğrenci yurdu yapımlarına, asfalt ve beton tesislerine de artık yeterli kapasiteye ulaşıldığı için teşvik vermeyi durdurduklarını kaydetti.

TEŞVİK BELGESİ NELER SAĞLIYOR?

Teşvik belgesi almaya hak kazanan yatırımların, vergi indiriminden yararlandığını belirten Ödül Muhtaroğlu, kalkınmada öncelikli yöreler olan Güzelyurt ve İskele ilçelerindeki teşvik belgesi almış yatırımcıların yüzde 200; diğer ilçelerde teşvik belgesi almış yatırımcıların ise yüzde 100 vergi indiriminden yararlanma hakkı olduğunu kaydetti.

Muhtaroğlu, bu uygulamaya göre yatırımcıların uzun yıllar kurumlar vergisi ödemediğini, bunun onlar için büyük avantaj olduğunu ifade etti.

Teşvik belgesinin, bina inşaatı, makine, teçhizat, demirbaş, mefruşat alımlarında yüzde 100 gümrük vergisi, fon ve KDV muafiyeti sağladığını kaydeden Muhtaroğlu, ayrıca inşaat ruhsatlarında da yüzde 100 muafiyet uygulandığını bildirdi.

YERLİ ÜRÜN TERCİHİ

Muhtaroğlu, “Eğer ithal edilecek mallar KKTC’de üretiliyorsa ve yüzde 20 pahalı bile olsa, bu mallara ithalat muafiyet belgesi verilmiyor. Yerli ürünlerin tercih edilmesi öngörülüyor” dedi.

Teşvik belgeli yatırımcıların, sermaye artırımı ve ipotek işlemlerindeki harçlarında da indirim uygulandığını anlatan Muhtaroğlu, tüm bunların yatırımcılara kolaylıklar sağladığını kaydetti.

DPÖ Ekonomik Planlama Dairesi Başkanı Ödül Muhtaroğlu, Yatırımları ve İhracatı Teşvik Fonu’ndan 2001 ile 2007 arasında 15 milyon dolarlık kredi kullandırıldığını; ayrıca Kalkınma Bankası kaynaklarından da kredilendirme yapıldığını söyledi. Muhtaroğlu, Fon’dan verilen kredilerde şu anda geri dönüşlerin sürdüğünü ve yeterli rakama ulaşınca tekrar kullandırılacağını belirtti.

Fondan kullandırılan kredilerde 3 yılı ödemesiz 8 yıl vadeli, yüzde 10 faiz uygulandığını, Kalkınma Bankası’nın da yüzde 10 faizle kredi verdiğini ifade eden Muhtaroğlu, verilen kredilerin yatırımın yüzde 60’ını geçemeyeceğini; yatırımlarda en az yüzde 40 öz kaynak olması gerektiğini söyledi.

Yatırım teşvik belgelerinin süreli verildiğini; eğer yatırım devam ediyorsa en fazla 3 kez uzatıldığını; devam etmiyorsa veya başlamamışsa da iptal edildiğini kaydeden Muhtaroğlu, daire personeliyle yatırımla ilgili bakanlığın personelinin yerinde incelemeler de yaptığını anlattı.

ÜÇ KURUMDAN ONAY

Ödül Muhtaroğlu, teşvik belgesi verilmeden önce projelerin Şehir Planlama, Çevre Koruma Daireleri ve ilgili bakanlıktan görüş alınarak, uygun olup olmadığının değerlendirildiğini; bu 3 kurumdan herhangi birinin olumsuz görüşü varsa, yatırıma teşvik belgesi verilmediğini belirtti.

Teşvik alan yatırımcılar arasında KKTC dışında Türkiye ve üçüncü ülkelerden işadamlarının da bulunduğunu bildiren Muhtaroğlu, 2001’den bugüne teşvik belgesi almış 399 yatırımla 24 bin kişiye istihdam öngörüldüğünü de sözlerine ekledi.