|
|
Avukat İsmail Duygulu, başhekimliğe verdiği dilekçede, silah ruhsatı almak amacıyla istenilen sağlık raporu için hastaneye başvurduğunda tabi tutulduğu psikometri testi soruları içinde dini inancı ve cinsel tercihleri hakkında sorulara muhatap olduğunu belirtti. Duygulu, konu hakkında gerekli araştırmanın yapılarak, tarafına Bilgi Edinme Kanunu ve hasta hakları kapsamında yazılı yanıt verilmesini talep etti.
Duygulu, gazetecilere yaptığı açıklamada, sağlık raporu için başvurduğu hastanede doktorun kendisini muayene etmeden doğrudan hemşireye yönlendirdiğini, hemşirenin de 566 soruluk testi uzatarak yanıtlamasını istediğini belirtti. Dini inancını ve tercihini sorgulayan sorularla da karşılaştığına değinen Duygulu, şunları kaydetti:
''Anayasa ve Türk Ceza Yasası, hiç kimsenin dini inanç ve cinsel tercihlerini açıklama zorunda bırakılamayacağına dair hükümler içerirken, silah taşıma ruhsatı için zorunlu olan psikometri testinde, ayrımcılık içeren sorularla karşılaştım. (Kuran'ın buyurdukları bir bir çıkmaktadır), (Ahirete inanırım), (Hiçbir zaman normal olmayan cinsel ilişkilere girişmedim), (Allah'ın varlığına inanırım) gibi sorular benim dini tercihlerimi sorgulamaktadır. (Mastürbasyonda kendi cinsimle ilgili hayal beni tahrik eder) şeklindeki sorular da yanıtlayanın cinsel tercihini sorgulamaktadır. Yani silah ruhsatı için başvuran bir kişi eşcinsel ise, bu soruya nasıl yanıt vermelidir ki, testi geçebilsin? (Cinsel davranışlarımdan dolayı hiçbir zaman başım derde girmedi) şeklindeki soru neyi ölçüyor olabilir? Bir hukukçu olarak biliyorum ki, boşanma davalarının büyük çoğunluğunun temelinde, sosyolojik olarak başka bahaneler üretilse de, eşler arasındaki cinsel sorunlar yatmaktadır. Bu da insanın başının derde girmesi değil midir?''
İsmail Duygulu, testteki bir çok sorunun mantıklı olmasına rağmen, verdiği örnek sorularla hangi sonuca ulaşılmaya çalışıldığını anlayamadığını ifade etti. Soruların bir bölümünü, ''Çağın gerisinde kalmış ilkel sorular'' diye niteleyen Duygulu, dini inancı sorgulayan sorular karşısında Türk vatandaşı olan Yahudi ya da Hristiyanların nasıl cevap vermeleri gerektiğini de anlayamadığını ifade etti.
Duygulu, laik bir kişi mantelitesiyle yanıt verdiğini, sınavı geçtiğini belirterek, bazı sorulara ise kaçamak yanıtlar verdiğini söyledi.
Duygulu, testin Anayasa'nın 10/1'inci maddesinde ''Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir'', 20/1 'inci maddedeki ''Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz'', 24'üncü maddesindeki ''Herkes, vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir'' ve 25'inci maddesindeki ''Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz'' ibarelerine aykırılık içerdiğine dikkati çekti.
PSİKOMETRİ TESTİ NEDİR?
Bireylerin psikolojik özelliklerine belli kurallara göre değer verme, bu özellikleri sayısallaştırma çalışmalarını içeren Psikometri testi, ''psikolojik kökenli ölçme ve değerlendirme'' bilimi olarak tanımlanıyor.
Türkiye'de, daha çok, kısaca MMPI olarak adlandırılan ''Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri'' psikometre testi olarak uygulanıyor. Test, 1939 yılında bir psikolog olan Starke R. Hathaway ve bir nöropsikiyatrist olan J. Charnley MeKinley'in, yetişkin hastaların psikiyatrik değerlendirilmesinde yardımcı olacak objektif ve pratik bir test geliştirme çabaları sonucunda ortaya çıktı.
Her iki bilim adamı, testi geliştirmede ilk adım olarak daha önce geliştirilmiş testlerden, psikiyatrik vaka notlarından, psikiyatrik görüşme rehberlerinden ve kendi klinik tecrübelerinden kaynaklanan bin kadar madde topladılar. Bu maddeler okunma kolaylığı, tekrarlar, basitlik, cümlelerin olumlu ya da olumsuz biçimde olmalarına göre ayıklandı. Alt testlerin çoğunun geliştirilmesinde elde kalan 504 madde kullanıldı. Bu maddeler, normal kişilik özellikleri, psikiyatrik belirtiler, bedensel yakınmalar, toplumsal tutum, inanç ve yargılar, aile, eğitim, evlilik, cinsiyet, meslek gibi çok çeşitli uyum alanlarını kapsamaktadır. Ayrıca bireyin test alma tutumlarıyla ilgili maddeler de bulunmaktadır.