Libya’da 27 yaşında elde ettiği iktidarı 42 yıl boyunca bırakmayan Muammer Kaddafi, doğduğu kent Sirte’de ölü olarak ele geçirildi. Son kalesi Sirte’nin düşmesi ile Kaddafi, muhalifler tarafından beton boru hattının içinde yakalandı. Kaddafi’nin yanında olan oğlu Mutassım, istihbarat şefi ve ordu komutanı da öldü.
15 Şubat’ta başlayan isyanda muhalifler, ağustosta başkent Trablus’u ele geçirilmeleri ile büyük bir zafer elde etmişti. Muhalifler Kaddafi’nin kaldığı Babül Aziziye kışlasına kadar ilerlemiş, ancak Kaddafi buradaki tüneller den kaçmıştı. Trablus’un ele geçirilmesinden sonra muhaliflerin kurduğu Libya Ulusal Geçiş Konseyi, artık yönetimin tamamen kendilerinde olduğunu ancak, Kaddafi yakalanana kadar mücadelenin bitmeyeceğini duyurmuştu. Böylece iki ay sürecek “Kaddafi avı” başladı.
Kaddafi’nin Nijerya ya da Cezayir sınırındaki çöllerde saklandığı düşünülürken, Geçiş Konseyi’nin askerleri devrik lidere sadık olan son kent Sirte’yi ele geçirmek için taaruz hazırlıklarına başladı.
NATO’nun hava saldırıları ile destek vermesine rağmen Kaddafi’nin bir balıkçı kasabasından ülkenin ikinci başkenti haline getirdiği doğum yeri Sirte, bir türlü teslim olmuyordu. Muhalifler o günleri, “Sirte bu kadar şiddetle ne saklıyor olabilir diye düşünüyorduk. Kaddafi’nin kentte olduğuna ihtimal vermiyorduk, oğlu Mutassım’ın orada saklandığını tahmin ediyorduk” diye anlatıyor.

Kent 90 dakikada düştü
Ancak Ulusal Konsey’in birlikleri dün sabah 90 dakikalık taarruz sonucunda kenti ele geçirdiğinde tahminleri yanlış çıktı. Sabah 08.00’de kente giren muhalif birlikler beş araçlık bir konvoyun kentten ayrılmaya çalıştığını fark etti. NATO uçakları da 08.30’da konvoyun yanındaki iki askeri aracı imha etti. Konvoydakiler kaçmaya başlayınca muhalif birlikler peşlerine düştü. Muhalifler sonunda beton boru hatlarının içinde Kaddafi’yi ele geçirdi.
Reuters’e göre önce Kaddafi’nin yanındakiler karşılık verse de kısa süre sonra ateşi keserek “Efendimiz buruda, yaralı” diye seslendiler. Borulardan çıkarılırken “Neler oluyor” diyen Kaddafi, bacakları ve sırtından vurulmuştu. Kaddafi bir kamyonetle şehir merkezine götürüldü. Burada araçtan indirilirken çevresini saran kalabalık Kaddafi’yi dövmeye başladı. Kaddafi’nin bu sırada mı yoksa daha önce aldığı yaralar nedeniyle mi öldüğü kesinleşmedi.

Seyfülislam yakalandı
Kaddafi’nin cesedi Misrata’da bir camiye yerleştirildi. Kaddafi’nin yanında bulunan istihbarat şefi ölü ele geçirilirken, Ulusal Konsey canlı olarak yakalanan Mutassım ve ordu komutanının da öldüğünü duyurdu.
Oğlu Seyfülislam da ilerleyen saatlerde Sirte’den kaçmaya çalışırken yakalandı. Seyfülislam’ın ayağından vurulduğu ve Misrata’ya götürüleceği belirtildi. Sayfülislam’ın Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne teslim edilmesi bekleniyor.

‘Çapraz ateşle başından vuruldu’
Ulusal Geçiş Konseyi’nin Yürütme Kurulu Başkanı Mahmud Cibril, Kaddafi’nin UGK askerleri ile kendisine bağlı birlikler arasındaki çapraz ateşte başından vurularak öldüğünü açıkladı.


Doğduğu yerde öldü
- Henüz 27 yaşındayken, ülkenin ilk ve tek kralı Kral İdris’i Türkiye’de olduğu sırada deviren Albay Muammer Kaddafi, 42 yıl boyunca ülkeyi yönetti. 2011 yılı şubat ayında başlayan isyanda ağustos ayına gelindiğinde Trablus’un ele geçirilmesi ile Kaddafi’nin iktidarı sonlandı.
- Kaddafi 1942 yılında Sirte’de bedevi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Libya Üniversitesi Tarih Bölümü’nün ardından askeri akademide okudu ve İngiltere’de de askeri eğitim aldı. Albay 1 Eylül 1969 yılında darbeyle Kral İdris’i deviren “Özgür Subaylar”ın liderliğini yaptı ve daha sonra ülkenin başına geçti.
- Kaddafi, komünizm ve kapitalizme alternatif fikirler içeren “Yeşil Kitap”ı yazdı. Darbe sonrası hazırlanan yeni anayasa ile başbakanlık ve savunma bakanlığı görevlerini de üstlendi.
- ABD’nin eski başkanlarından Ronald Reagan’ın “kuduz köpek” diye adlandırdığı Kaddafi’nin Berlin’deki diskotek saldırısını organize etmesinin ardından ABD 1986 yılında Albay’ın Trablus’taki karagahına saldırı düzenledi.
- Libyalı bir teröristin Pan Amerikan Havayolları’na ait bir yolcu uçağına 1988 yılında düzenlediği bombalı saldırı sonrasında Batı tarafından uzun bir dönem dışlandı.
- Batı ülkeleri ile Kaddafi arasındaki buzlar 2003 yılında Libya’nın saldırı nedeniyle tazminat ödemeyi kabul etmesi ile eridi.
- 2011 yılı başında isyanın başlamasının ardından son ana kadar direnen Kaddafi, ses kayıtlarında direnişçiler için “Onlar sıçan! Sıçan gibi ölecekler” demişti.
- İsyanlar sırasında sivilleri öldürdüğü, tutukluları işkenceye maruz bıraktığı ve kadınlara tecavüz ettiği öne sürülen Kaddafi hakkında mayısta Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından tutuklama kararı çıkartılmıştı.
- Gittiği tüm yurtdışı seyahatlerinde kadın korumaları ile gezen ve özel çadırında kalan Kaddafi, renkli kişiliği ile de hep ilgi çekti.
- Amerikalı diplomatların yazışmalarını içeren Wikileaks belgelerinde Kaddafi’nin düzenli olarak botoks yaptırdığı, Ukraynalı hemşiresiyle de özel bir ilişkisi bulunduğu iddia ediliyordu.

BÜTÜN AİLESİ DAĞILDI
Seyfülislam Kaddafi
Muammer Kaddafi’nin Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından aranan oğlu Seyfülislam dün Sirte’den kaçmaya çalışırken yakalandı.

Muhammed Kaddafi
Libya’nın ele geçirilmesinin ardından isyancıların elinden kaçarak Cezayir’e sığınmıştı.

Seyfülarab Kaddafi
30 Nisan’da bir NATO bombardımanında ölmüştü.

Saadi Kaddafi
Eski futbolcu Bingazi’deki silahsız isyancıları vuran özel birliklerin komutanıydı. Nijer’e kaçtı.

Hannibal Kaddafi:
Trablus’un düşmesiyle Cezayir’e gitti. Avrupa’daki gece kulüplerinde çıkardığı olaylarla defalarca gündeme gelmişti.

Mutassım Kaddafi
Babasının öldürüldüğü saldırıda sağ olarak yakalandı. Ülkenin Ulusal Güvenlik Danışmanı’ydı.

Hamis Kaddafi
Kaddafi’nin en profesyonel birliği olan 32. Tugay’ın komutanıydı. Kaddafi yanlıları 29 Ağustos’ta öldüğünü açklamıştı.

Ayşe Kaddafi
Albay’ın tek kızı olan Ayşe, Trablus düştüğünde annesi ve ağabeyi Hannibal ile beraber Cezayir’e gitti. Ayşe Cezayir’de doğum yaptı.





SON KALE SİRTE DE DÜŞTÜ
Libya’da Muammer Kaddafi’nin doğum yeri Sirte kenti uzun süren çatışmaların ardından dün ele geçirildi. Ağustos ayında başkent Trablus’un düşmesiyle Kaddafi’nin son kalesi olarak görülen Sirte için muhaliflerin aylardır devam eden mücadeleleri zaferle sonuçlandı. Böylece ülkede Kaddafi cephesinin kontrolünde hiçbir bölge kalmadı. Kente geçici hükümetin kırmızı, siyah, yeşil bayrağı dikildi. Ulusal Geçiş Konseyi ordusunun başında bulunan Halifa Haftar, “Sirte tamamen özgürleştirildi, Kaddafi ise öldü” dedi.



TARİHÇE
- 15/16 Şubat: İnsan hakları savunucusu Fethi Tarbel’in tutuklanması Bingazi’de protestoların çıkmasına neden oldu.
- 24 Şubat: Hükümet karşıtı güçler, kıyı kenti Misrata’nın kontrolünü ele geçirdi.
- 26 Şubat: BM Güvenlik Konseyi, Kaddafi ve ailesine yaptırım uygulanacağını açıkladı.
- 28 Şubat: AB ülkeleri Kaddafi’ye karşı yaptırım kararı aldı.
- 5 Mart: Bingazi’de kurulan Ulusal Geçiş Konseyi (UGK), kendini Libya’nın tek temsilcisi olarak ilan etti.
- 17 Mart: BM Güvenlik Konseyi, Libya hava sahasında uçuşa yasak bölge ilan etti ve hava harekatı kararı aldı.
- 19 Mart: İlk hava bombardımanı yapıldı.
- 27 Haziran: Uluslararası Ceza Mahkemesi, Muammer Kaddafi ve oğlu Seyfülislam için insanlığa karşı suç işledikleri gerekçesiyle yakalama emri çıkardı.
- 21 Ağustos: Muhalif güçler başkent Trablus’a girdi ve kentin kontrolünü ele geçirdi.
- 23 Ağustos: Muhalifler, Kaddafi’nin Trablus’taki Babül Aziziye karargahını ele geçirdi.
- 1 Eylül: Libya’daki geçiş yönetimi, Paris’te ülkenin geleceğinin konuşulduğu bir konferansta dünya liderleriyle buluştu.
- 11 Eylül: Libya, petrol üretmeye başladı.
- 15 Eylül: Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ve İngiltere Başbakanı David Cameron Libya’yı ziyaret etti.
- 16 Eylül: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Libya’ya gitti. BM, Geçici Konseyi’ni Libya’nın tek temsilcisi olarak tanıdı.
- 21 Eylül: Muhalifler, Kaddafi’ye bağlı güçlerin direniş gösterdiği 3 büyük kent olan Sabha’nın ele geçirildiğini duyurdu.
- 17 Ekim: Kaddafi’nin son kalelerinden biri olan Beni Velid’in de düştüğü ilan edildi.
- 20 Ekim: UGK güçleri, Kaddafi’nin memleketi Sirte’yi ele geçirdi. Kaddafi öldü.





TEPKİLER
‘Bütün despotlara ders olsun!’
İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi: Ajanslar, Kaddafi’nin yakalandığını söylüyor. Bunun anlamı; savaş bitti. İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor.
Polonya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Marcin Bosacki: Kaddafi’nin öldürülmesi diğer diktatörlere bir uyarı teşkil etmelidir. Libya’daki mahkemede veya Lahey’de yargılanamamasından üzüntü duyuyoruz. Umarız işbirlikçileri yargılanır. Libya halkını kutluyorum.
AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy ve AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso: Libya’da despotluk ve baskı döneminin sona ermesinden dolayı memnuniyet duyuyoruz. Muammer Kaddafi’nin ölümünün açıklanması, Libya halkının çok uzun bir süredir çektiği despotluk ve baskı döneminin sona erdiğine işaret ediyor. Libya bugün, tarihinde yeni bir sayfa açabilir ve yeni bir demokratik geleceği kucaklayabilir.
İngiltere Başbakanı David Cameron: Libya halkı artık kendisine demokratik ve güçlü bir gelecek kurabilir.
Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev: Umarız Libya’da artık barış olacak ve Libya modern ve demokratik bir devlet haline gelecek.