Türkiye dün “reyting” operasyonuyla sarsıldı. Kamuoyunun yakından takip ettiği “Fatmagül’ün Suçu Ne?”, “Muhteşem Yüzyıl”, “Adını Feriha Koydum”, “Umutsuz Ev Kadınları” gibi dizilerin yapım şirketlerinde arama yapıldı. Televizyon dünyasında deprem etkisi yaratan soruşturmanın 2008’de İzmir’de başlatılan dosyanın devamı olduğu belirtildi. “Ayrılık” isimli televizyon dizisinin reyting ölçüm sonuçlarının, deneklere ulaşılarak yüksek gösterildiği şikayeti üzerine İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talimatı ile başlatılan inceleme, reyting ölçümlerini yapan AGB şirketinin server merkezinin İstanbul Üsküdar’da olması üzerine İstanbul’a gönderildi. Bu süreçte hakkında inceleme başlatılan AGB Şirketi’nin de kendisini haklı göstermek için savcılığa şikayet dilekçesi verdiği ve o dilekçenin de dosyaya konulduğu öğrenildi.

Denek listeleri e-posta ile dağıtıldı

Harekete geçen polis televizyon programlarını, reyting ölçümlerini yapan AGB firmasını ve ihbarlarda belirtilen yapım şirketlerini yakın takibe aldı. İddiaya göre eski bir AGB çalışanı olan ve şimdi bir başka reyting ölçüm şirketi olan TNS’nin yöneticilerinden Celal Orçun Köktuna’nın denek listelerini televizyonlarda yayınlanan pek çok ünlü dizinin yapımcılarına mail olarak gönderdiği tespit edildi. Savcılık talimatıyla harekete geçen polis, son olarak 2011 yılının Eylül ayında Köktuna’nın listeleri, yapım firmalarının sahipleri olan Kerem Çatay (Ay Yapım), Fatih Aksoy (Med Yapım), Erol Avcı (TMC Yapım) ve Timur Savcı’ya (Tims Production) gönderdiğini ortaya çıkardı.

Eş zamanlı büyük operasyon

Polisin takibi dün sabah itibari ile operasyona dönüştü ve birçok yapım şirketine yönelik eş zamanlı operasyon yapıldı. Yapımcı Fatih Aksoy’un Med Yapım, Kerem Çatay’ın Ay Yapım, Timur Savcı’nın Tims Production, Erol Avcı’nın TMC Yapım, İlker İnanoğlu’nun Erler Film isimli yapım şirketlerinin yanısıra reyting ölçümü yapan AGB’nin Üsküdar ile Kadıköy’deki merkezlerinde ve AGB yöneticisi Hayri Cem’in evinde polis arama yaptı. Arama yapılan yerlerden biri de ünlü televizyoncu Can Tanrıyar’ın merkezi Levent’te bulunan Uçankuş isimli yapım şirketi oldu.

2 kişi gözaltına alındı

Polis baskın yaptığı yerlerdeki bilgisayar kayıtlarına ve belge niteliğindeki bazı evraklara el koyarken, eski AGB çalışanı, bir başka reyting ölçüm şirketi TNS’nin Finansal İşler Sorumlusu Orçun Köktuna ile operasyonun başlamasına neden olduğu belirtilen “Ayrılık” isimli televizyon dizisinin yapımcısı Selçuk Çobanoğlu’nu gözaltına aldı. Köktuna hakkında “ticari sırrın ifşası, kişisel verileri hukuka aykırı ele geçirme ve haksız rekabet” suçlamalarının bulunduğu öğrenildi. Soruşturma kapsamında AGB’nin Üretim Müdürü Hilmi Berköz, AGB’nin Satış ve Pazarlama Direktörü Mehmet Teoman Gürmen, Selami Karanfil, Mümtaz İl, Hüseyin Şahin ve AGB Genel Müdürü Craig Jhonson’un “şüpheli” sıfatıyla savcılığa ifade vermeye çağrıldıkları öğrenildi.

Büyük çark nasıl işliyor?

Televizyon izlenme oranı olarak tanımlanan reyting ölçümleri milyonlarca doların döndüğü reklam sektörüyle iç içe... Süreç şöyle işliyor: İzlenme oranlarını ölçecek firma ihaleyle seçiliyor. Bu firma ellerindeki ölçüm cihazlarını belirlenen evlere takarak o cihazlar üzerinden düzenli olarak her akşam izlenme verilerini alıyor. Cihazların hangi evlere konulacağını bağımsız firma belirliyor. Gelen veriler yurt dışına gönderiliyor ve orada analize tabi tutularak yeniden reyting ölçüm şirketlerine gönderiliyor. Ölçüm şirketi reyting oranlarını açıklıyor. Hangi program ne kadar fazla izlendiyse o kadar fazla reklam geliri elde ediliyor. Başarılı olan yapımlar yayın hayatına devam ediyor.

Yapımcılar ifade verecek

Elinde denek listesi bulunduğu ileri sürülen yapımcılar Can Tanrıyar, Erol Avcı, Fatih Aksoy, Kerem Çatay, Timur Savcı ve İlker İnanoğlu savcıya ifade verecek.

Deneklere her ay 200 TL

İddiaya göre, soruşturma kapsamında mercek altına alınan yapım şirketleri, saklı kalması gereken deneklerin bilgilerini aldı. Daha sonra ulaştıkları reyting ölçüm deneklerine pahalı hediyeler verip kendi yapımları olan programlarını izlemelerini sağlayarak haksız rekabet ortamı yarattılar. “Başak Yapım” ve “Çağla Yapım” isimli televizyon yapım şirketlerinin sahibi olan Selçuk Çobanoğlu’nun yanı sıra yapımcı Esra Özmen’in de denek evlere hediyeler yolladığı ve Çobanoğlu’nın 2009’a kadar ortağı olduğu Çağla Tekstil aracılığı ile denek evlere her ay 200 TL yollattırdığı öne sürüldü. Söz konusu iddialar, TİAK denetçileri tarafından 2003 ve 2005 tarihinde yazılan raporlarda da yer aldı.

Denekler hakkında da işlem yapılacak

Türkiye’de sayıları 2 bin 500 olan reyting ölçüm deneklerinin yaklaşık 800’üne ait gizli bilgilerinin birkaç ay önce yapım şirketlerine sızdırıldığı öne sürülmüştü. Ancak polisin yaptığı araştırmalar sonucunda soruşturmada adı geçen yapım şirketlerinin deneklerin tamamına ulaştıkları iddia edildi. Para ve hediye karşılığında yapım şirketlerine ait dizileri izleyen denek aileler hakkında da işlem yapılacağı öğrenildi.

Denekleri AGB’nin müdürü belirledi

Bağımsız olması gereken ve AGB’nin deneklerini belirleyen OTS firmasının ortağı Hilmi Berköz’dü. Berköz aynı zamanda ölçüm yapan AGB şirketinin üretim müdürü. Berköz’ün denek listelerinin evlerini bizzat ziyaret ederek kendi fikir yapısına uygun denekleri seçerek listeye aldığı iddia edildi. Berköz’ün listede beğenmediği denekleri her yıl yapılan yüzde 20’lik değişimler kapsamında temizlediği de öne sürüldü.

İtiraz edenin reytingi yükselmiş

Soruşturma kapsamında ilginç detaylara da ulaşıldı. İddiaya göre AGB şirketini diline dolayan ve ölçüm sonuçlarında haksızlık yapıldığını söyleyen programcıların reytinglerinin yükseltildiği belirtildi. Örnek olarak da ünlü sanatçı İbrahim Tatlıses gösterildi. İddiaya göre “İbo Show” programı için gelen reyting sonuçlarından şikayetçi olup usulsüzlük yapıldığını iddia edince ilk 100 program arasında 19. sırada yer alan program 4. sıraya kadar yükseltildi.

8 milyar dolarlık reklam pastası

Reyting ölçüm sonuçlarına göre reklam veren firmaların yıllık 1 milyar dolar reklam bütçesi olduğu belirtilirken son 4 yılda bu rakamın 8 milyar dolara kadar çıktığı belirtildi. Reyting ölçüm sonuçlarını etkileyen yapım şirketlerinin reklam pastasından en büyük payı almayı hedefledikleri ve haksız kazanç elde ettikleri öne sürülüyor.

‘Şüpheli’ duruma düşen diziler

İzlenme oranları şüpheli duruma düşen dizilerin Fatmagül’ün Suçu Ne (Perşembe 1.’si Ay Yapım), Muhteşem Yüzyıl (Çarşamba 1.’si -TİMS), Aşk-ı Memnu, Yaprak Dökümü, Adını Feriha Koydum (Cuma 1.’si Med Yapım), Ezel, Kavak Yelleri, Küçük Sırlar, Kuzey Güney, Bizim Yenge, Bir İstanbul Masalı, Umutsuz Ev Kadınları (Pazar 1.’si Med Yapım), Doktorlar, Karadağlar, Hırsız Polis, Arka Sokaklar, Binbir Gece adlı diziler olduğu iddia edildi.