Doğal Güzelliklere HES Tehdidi

Hidroelektrik santrali (HES) yapılan ya da planlanan, bazıları için 'Çevresel Etki Değerlendirme' (ÇED) raporu istenmeyen Antalya'nın önemli doğal alanları şöyle:

Antalya'nın Gündoğmuş İlçesi'nde Hayatsu Enerji tarafından Alara Çayı ve Küçük Çay üzerinde 'Hayat 1-2 Regülatörü' ve hidroelektrik sentezli (7.27 mwe/7.49 mwe) proje bulunuyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 'ÇED gerekli değildir' kararı verdiği projeye ilişkin yöre sakinleri, iptal edilmesi için Antalya 1. İdare Mahkemesi'ne dava açtı. Yöre sakinleri, bu HES projesine 'Alara Çayı'na HES istemiyoruz', 'Su satılamaz, hayattır' şeklinde döviz ve sloganlarla tepki göstermişti.

Mahkeme bilirkişi heyetinin bölgedeki incelemesinde, söz konusu HES projesi ve Antalya'nın en önemli doğal varlıklarından Uçansu Şelalesi üzerine yapılacak regülatörle bu bölgenin, Uçansu Şelalesi ile birlikte yaban domuzu, ayı, dağ keçisi, geyik, tilki, kurt ve çakal gibi yaban hayvanlarının, ayrıca zeytin bahçeleri, ceviz, kiraz, elma, şeftali, bağcılık üretiminin zarar göreceği düşünülüyor.

Isparta'nın Sütçüler ile Antalya'nın Manavgat ve Serik ilçeleri sınırında dünyaca ünlü rafting alanı Köprülü Kanyonu da besleyen Yukarı Köprüçay Havzası'nda yapımına başlanan Kasımlar Barajı ve HES Projesi, bölgede onlarca endemik türün yer aldığı doğal zenginliklerin yanı sıra, raftingi de tehdit ediyor. Bakanlığın ÇED onayına karşın bölge halkı, projenin iptali için Isparta İdare Mahkemesi'ne dava açtı. Davada projenin birden fazla ili kapsadığı gerekçesiyle 'görevsizlik' kararı verilerek, dosya Danıştay'a gönderildi. Yargı sürecinin henüz sonuçlanmadığı bölgede, baraj ve HES inşaatına başlandı.

Yine Köprüçay üzerinde planlanan 9,78 mw gücündeki 'Zincirli HES'in kurulumuna ilişkin Zincirli Elektrik Üretim A.Ş.'nin ÇED raporu başvurusuna, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED Raporu İnceleme Değerlendirme Komisyonu 'olumlu' kararı verdi. Zincirli HES'in kapsayacağı Manavgat-Sağırin Köyü ile Serik-Bucakköy'de bulunan arazilerin, Bakanlar Kurulu'nun 30 Temmuz 2012 tarihli kararı uyarınca 'acele kamulaştırma' kapsamına alınması kararlaştırılmıştı.

Yılda yaklaşık 1 milyon turistin rafting, trekking gibi çeşitli alternatif turizm faaliyetlerine katıldığı Köprülü Kanyon Milli Parkı içindeki rafting işletmeleri için DSİ, HES inşaatı başlaması durumunda kayıtsız şartsız alanın terk edilmesi yönünde karar almıştı. Dünyaca tanınan bir rekreasyon alanı olan bölgedeki 11 köy, geçimini ağırlıklı olarak rafting ve turizmden sağlıyor. Bölgede rafting konusunda 36 firma faaliyet veriyor. Hem köylüler hem de firmaların rafting faaliyetleri ile doğanın olumsuz etkilenmesinden endişe duyuluyor.

Antalya'da HES'lere karşı direnişin sembollerinden Kumluca İlçesi Alakır Nehri üzerindeyse 3 yeni HES'e daha izin çıktı. Türkiye'nin önemli tarımsal üretim merkezlerinden Kumluca'nın önemli su kaynaklarından olan Alakır Vadisi'nde 70 kilometre boyunca uzanan Alakır Nehri üzerinde, Ado'ya ait Alakır, Tocak ve Kozdere HES'lerin dışında Dedegöl Enerji'ye ait Kürce HES olmak üzere nehir üzerinde 4 HES aktif durumda.

Nehir üzerinde planlanan diğer 5 HES'ten Dereköy Elektrik şirketinin 'Dereköy Regülatörü ve HES Projesi(4,502MWm/4,007 MWe)', Büyükalan Köyü sınırlarında Ado Madencilik Elektrik tarafından yapılması planlanan 'Alakır-1 Regülatörü ve HES (3,790MW)' ve 'Alakır-2 Regülatörü ve HES (5,225MWe/4,18 MWm), Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi' projelerine ilişkin ÇED başvuru dosyaları uygun bulundu.

Kemer İlçe sınırları içerisinde Beydağları Sahil Milli Parkı ve Güney Antalya turizm alanında bulunan Kesme Boğazı'na, Ege Yenilenebilir Enerji firması tarafından 'Kesme Regülatörü ve HES projesi' planlanıyor. Projeye ilişkin firmanın ÇED başvuru dosyası, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca kabul edildi.

Kesme Boğazı'nda Ağva deresi üzerine yapımı planlanan bu projenin hayata geçmesi durumunda, bölgede Milli Parklar ve Doğa Koruma Şube Müdürlüğü'nce tespit edilen 51 familyaya ait 111 cins ve 138 takson ve bunların içinde '2'si çok tehlikede, 6'sı en tehlikede, 9'u zarar görebilir, 1'i tehdit altına girebilir, 14'ü az endişe verici' kategorilerinde olan toplam 32 endemik türün yok olacağı ifade ediliyor.

Akseki İlçesi'ne bağlı Gümüşdamla (Zilan) Köyü'nde, Ali Hoca Deresi üzerinde yapımı tamamlanan, ancak imar planında işlenmediği için kaçak olduğu ortaya çıkan Erenler Enerji A.Ş tarafından inşa edilen 'Değirmen Regülatörü ve HES projesi', yöre sakinlerinin açtığı dava sonucu Antalya 2. İdare Mahkemesi'nce iptal edildi.

Halk inşaatın kaldırılmasını beklerken, HES şirketi eski projenin üretim gücünde küçük bir değişiklik yaparak yeniden ÇED için başvurdu. HES firması, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri eşliğinde köyde yeniden ÇED bilgilendirme toplantısı yapmak istedi, ancak halk bu toplantıyı protesto ederek engelledi. Antalya İl Genel Meclisi'nde onay bekleyen HES inşaatına ait imar planları, mahkemenin iptal kararının ardından 10 Ocak 2013 tarihinde AK Parti ve MHP'li meclis üyelerinin oylarıyla onaylandı.

Kaş İlçesi'ne bağlı Kemer köyündeki Kıbrısçık Deresi'nde yapımı planlanan 'Kaş-Kasaba Kıbrıs Barajı ve HES Projesi'nin yol rölekasyonu ölçümlerini yapmak için bölgeye gelen Ankara merkezli JEMAS Mühendislik adlı yüklenici firma çalışanları, yöre sakinleri tarafından engellendi. Kemerlilerle toplantı yapan Kaş Kaymakamı Selami Kapankaya sorunları dinledi. Halk, yol çalışması ve baraj projesini yargıya taşıdı. Barajın yapılmak istendiği Kemer Köyü'nün büyük bölümü 2B statüsünde olduğundan alanda mülkiyet sorunu çözülmüş değil.

Antalya ve Muğla illerinin sınırını belirleyen Eşen Çayı ile Karaçay'da, iki ayrı HES'ten oluşan 'Burgular Gebeş HES Projesi'nin dışında başka HES projeleri de bulunuyor. Saklıkent Kanyonu, yaklaşık 15 kilometre uzunluğunda, içinde Beydağları'nın kaynak suyunu bulunduran eşine az rastlanır bir doğa harikası. Akıntı çok şiddetli ve soğuk su akan alan Milli Park statüsünde.

Finike Gökbük köyünde, Akçay deresi üzerinde yapımı planlanan iki ayrı HES ve baraj ünitelerini içeren proje fizibilite aşamasında. Manavgat Ahmetler köyündeki Ahmetler Kanyonu'nda yapılmak istenen HES projesi bulunuyor. Ahmetler köylüleri projeye tepkili.