Çavuşoğlu'nun açıklamalarının satırbaşları şöyle:

RUSYA İLE YAPILAN GÖRÜŞME: Dünkü görüşmeler son derece başarılıydı. İki lider de uçak düşürme hadisesi öncesi dönemine çıkma kararı aldılar. Bu da 9 aylık kesintiden sonra iki ülke için ilişkilerin önemini anladığını gösteriyor. Türkiye ve Rusya en kritik dönemde bile ilişkilerini belli düzeyde götürmüştür. AK Parti iktidara geldikten sonra, Batı ile ilişkilerini nasıl yürüttüyse Rusya ile de götürmüştür. Batı ile Rusya ilişkilerini tamamlayacı gördük. Rusya ile ilişkilerimizi daha iyi noktaya getireceğiz. 

Cumhurbaşkanımız Erdoğan ve Putin'in telefon görüşmesinin ardından, Soçi'de de görüşmelerimizde bir yol haritası belirledik. Burada alınan kararları hayata geçirmeye başlıyoruz. Suriye konusunda aramızda değişik mekanizmalar vardı. Şimdi üçlü bir mekanizma kuruyoruz, bu akşam St. Petersburg'a gidiyoruz ve karşıtlarıyla görüşüyorlar. Dışişleri Bakanlığı, MİT Müsteşarlığı'ndan ve Genelkurmay'dan yetkilerler geliyor. 24 Kasım hadisesinden sonra ilişkilermiz hasara uğradı. Biz sabırlı olduk, istemediğimiz ve haklı olduğumuz bir hadiseydi. Bunu Rusya aleyhine kullanmadık. Rusya daha duygusaldı, uçağı düşmüştü. Bu nedenle çaba sarf ettik. Tekrar o günlere dönüyoruz. Bundan sonra atacağımız adımlarla daha ileri gideceğiz. 

Ticaret hacmimiz yüzde 43 düşmüş. Bunda ekonomik gerileme de var. Bunu yükseltmemiz lazım. Hedefimiz 100 milyar dolar. Putin, Türk ürünlerinin önündeki engelleri kaldıracağını söyledi. Bizden bir ricası oldu, Rusya'nın ambargo uyguladığı ülkelerin bizim üzerimizden geçmemesi için önlem almamızı istediler. Biz zaten buna müsaade etmeyiz. Diğer taraftan işadamlarına yönelik kısıtlamalar kalkıyor. St. Petersburg'da bir köprü projesini Türk ve İtalyan firmaları birlikte gerçekleştirecek. Görüşmeler samimi ve yapıcı bir ortamda gerçekleşti. Turizmde kısıtlama vardı, bunlar da ortadan kalkıyor. Charter seferleri için uzmanlar gönderdik, onlar gönderdi. Güvenlik önlemlerini gördüler. Sıkıntı görünmüyor.

Türkiye ile Rusya arasında önemli projeler var biri Akkuyu Nükleer Santrali, diğeri Türk Akımı. Akkuyu için süreç hızlandırılacak. Türk Akımı konusunda fizibilite izni vermiştik. CED raporunu kabul edeceğimizi söylemiştik. Görüşmeler devam edecek ve en kısa sürede Türk Akımı çalışmalarına başlanacak. Batı Akımı'ndan aldığımız Rus gazını ikame edecek. Yılda 16 milyar metreküp gaz gelecek, fazlası TANAP'a bağlanacak. 2018'de bunu tamamlamayı düşünüyoruz, bu gaz Avrupa'ya gidecek. Savunma sanayisi konusunda çalışmaları birlikte sürdüreceğiz. Yansımalarını önümüzdeki günlerde söyleyeceğiz. Kısıtlamaları önümüzdeki günlerde, haftalar aylar istemiyoruz. 9 aylık süreç yeteri kadar etkiledi. Akkuyu, Türk Akımı gibi projeler zaman alacak projeler. Biz de süreci hızlandıracağız. Tarihi bir ziyaret oldu.

Bundan sonraki süreçte yapmamız gerekenler var. Lavrov'la birlikte Üst Düzey İşbirliği Konsey toplantısını en geç 2017 başında düzenleyeceğiz. Alanya'ya Lavrov hiç gelmemiş, burada gerçekleştireceğiz. İşadamlarımızı, büyük projeleri alabilmesi için ortak fon kurulacak. İşadamlarımızın önü açılacak. Birçok önemli projeye katılacaklar. Bunun faydası olacağını düşünüyorum.

RUSYA-İRAN-AZERBAYCAN: Darbe girişiminin olduğu gün, Bakü'den Samsun'a gelmiştim. Bakü'de Dışişleri Bakanı ve Aliyev'le görüşmelerimizde birçok konuyu değerlendirdik. Azerbaycan-Rusya-İran mekanizması kurulduğunu söylediler. Aynı mekanizma Azerbaycan-Türkiye-Rusya mekanizmasının kurulması gündeme geldi. Birçok siyasi ve bölgesel projeler var. Taşımacılık önündeki engeller, kotalar kalkacak. Charter önündeki yasak ve kara taşımacılığı için önemli kararlar aldık. Üçlü düzeyde de görüşülecek.

Kafkasya'nın geleceğine tehdit olan Karabağ problemi var. Biz geçmişte çaba sarf ettik. Rusya'nın girişimleri var. Hem Minsk üçlüsü ve Putin'in girişimleri var. Rusya'nın önerilerine bakıyoruz, bizim Ermenistan'a yaptığımız önerilerle örtüşüyor. Biz de bölgenin istikrarı ve geleceği için bu sorunun çözümü için üzerimize düşeni yapacağız. Üçlü mekanizma içinde değerlendirme imkanımız olacak.

SURİYE MESELESİ: Ateşkes, insani yardım ve siyasi çözüm konusunda aşağı yukarı aynı düşünüyoruz. Ateşkes konusunda farklı düşünceler olabilir. Biz sivillerin zarar görmesini ve ılımlı muhalefetin zarar görmesini istemiyoruz. Halep'in kuşatılmasını istemiyoruz. Ama siyasi çözüm konusunda Cenevre müzakereleri başlaması lazım. Ateşkes konusunda, Rusya'nın farklı tutumu olmadı. Rusya ve rejimin hava saldırıları oldu. Biz uyarılarımızı yaptık. Rusya ve biz aynı şeyi söylüyoruz. Ilımlı muhalefet ve Rusya'nın girdiği bölgelerin ayrışması lazım. Tüm bu konularda Rusya ile bu detayları heyetler arası görüşmelerde ele alacağız. Nasıl ayrılabilirler, arazide ateşkes nasıl uygulanabilir? Rusya bizden nereleri vurmamamız gerektiğini bildirin dedi. Sivil nerede, ılımlı muhalifler nerede, bilgileri kendileri ile paylaşacağız. Ortada bir DAEŞ terör örgütü var onları hedef alalım, sonra diğer grupları ayırmak için çaba sarf edelim.

Siyasi çözüm konusunda hemfikiriz. Esadlı mı, Esadsız mı olacak? Bu konularda farklılık olabilir ama bunları birbirimiz eleştirme yerine diyalogla nasıl yakınlaştırabiliriz, koalisyon içinde birçok ülke var. Biz bu sorunun çözümüne katkı sağlayacağız. Ateşkesin bir an evvel tam anlamıyla sağlanması lazım. Sonuç getirici müzakereler olmalı. Otel odalarında, aracılarla mesaj göndermek olmaz. Karşılıklı Suriye'nin geleceği için neler olabilir, nasıl bir sistem istiyorlar, anayasa, geçiş süreci nasıl olacak, Suriye seçimlere hazırlanacak sürece girebilsin. 

FETÖ'NÜN TÜRKİYE ALEYHİNE ÇALIŞMALARI: FETÖ sadece Rusya ile değil, tüm ülkelerle ilişkilerimizi bozmak için açık çaba sarf ettiler. Tink tanklere sponsorluk yaptılar, parlamenterlere sponsorluk yaptılar. Türkiye aleyhine kararlar aldırmak için çaba sarfediyorlar. ABD kongresine yönelik çalışmalarını biliyoruz. Rusya ile de ilişkilerimizi bozmak için çaba sarf ettiler. Kardeş ülkelerle aramızı bozmak için çaba sarf ediyorlar. Bizim dostane uyarılarımızı bile yanlış çevirmişler.

Şu anda bu uçak düşürme hadisesi içinde olan bazı pilotlar gözaltında. FETÖ mensubu oldukları için. Tüm bunları yargı inceleyecek. Bağlantı var mı, yok mu... O pilotlar gözaltında. En çok hava kuvvetlerine sızmışlar, çalıntı soruları en çok onlara vermişler. FETÖ terör örgütünün Rusya ile ilişkilerimizi bozmak için çabası oldu.

BATI İLE İLİŞKİLER VE SHANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ: Batı ile ilişkilerimizin en iyi düzeyde olduğu zamanda bile biz Rusya ilişkilerimizi en üst düzeye çıkardık. Biz bunu Batı'ya mesaj olarak değerlendirmedik. Şimdi de Batı'ya mesaj olsun diye Rusya ile ilişkilerimizi düzeltmiyoruz. Biz Batı'ya mesajlarımızı net şekilde veriyoruz. İkili veya bölgesel ilişkilerde tutumumuzu söylüyoruz. Onlar da söylüyor. Bu darbe girişimi sonrası gerçek dost olup olmadıklarını ortaya koydular. Batı ile ilişkimizin geleceğini Rusya ile ilişkimiz belirlemez. Ya da tersi. Kendi dinamiği içinde gidiyor. Türkiye ile müzakereleri durduralım diyenler var. Sonra da haber gönderiyorlar tonu düşürelim. Böyle zor günde Türkiye'ye darbe vurmak istiyorsun. Darbe girişiminin başarısız olmasına üzülmüş, arkasında bunlar var diyor. 3 kişiden 2'si AB ile ilişkileri durdurun diyor sokaktaki insan. Biz AB üyesi olmak için çok çaba sarf ettik. Ama çok siyasi engellerle karşı karşıya kaldık. Batı, Türkiye'yi kaybederse Türkiye'nin Rusya ile Çin ile ilişkileri iyi olduğu için, kendi hatalarından dolayı kaybetti. Ukrayna'yı kaybetti, şimdi kazanamıyor. Darbe girişiminde sınıfta kalmıştır. 'Bu kadar savcıyı neden görevden alıyorsunuz' ne yapalım, başka darbe mi yapsınlar? Daha önce temizledik ama hala içinde var. Doğu Almanya ile Batı Almanya birleştiği zaman yüzbinlerce kişi devletten atıldı. Merkel de Doğu Blok'undan geldi, şansölye oldu. Bir kalıpla insanı kamudan atıyorsunuz. Yüzbinlerce, 150 binden fazla. Eğer çeteye üyeyse, ben sistemde barındırırsam nasıl güveneceğim. Benim kriptolarıma, en gizli görüşmelerime ulaşmasına izin verebilir miyim? AB'ye güven toplumda azaldı. Eskiden destek yüzde 50'lerdi, anket görmedim ama yüzde 20'lerin altına düşmüştür. Bunun nedeni darbecileri teşvik eden Avrupa. Yıllardır anlatıyoruz, siz anlamak istemiyorsunuz. Oda TV mensuplarının hapse atılmasını kim yaptı dedik, siz bizi suçluyorsunuz. Ergenekon, Balyoz'da bizi suçaldınız, arkasında bunlar çıkıyor. Onların hatasını düzeltmeye çalışıyoruz, yine biz suçluyuz. Basın özgürlüğü, darbeye destek veriyorsa, sahte deliller üretiyorsa o da aynı kapsamda olur. Dokunulmazlığın sebebi ne? Basını küçümsemiyoruz ama illegal faaliyetler konusunda ben de dahil aynı muameleye tabii tutulmamız gerek. 

Savunma sanayi tamam NATO'nun içindeyiz, sorumluluklarımızı biliyoruz. PKK, DAEŞ saldırıyor, bunlar varken NATO yok. Türkiye'deki hava savunma sisteminin tüm Türkiye'yi kapsayacak şekilde olmalı diyoruz, karar var ama uygulama yok. Teknoloji transferi yok, ben de kendi teknolojimi kullanmam lazım. Müttefik olarak sen bunlara yanaşmıyorsan Türkiye de başka arayışlara girmek zorunda. Kendi güvenliğimi kurmak zorundayım. O ülkeden olmaz, bu ülkeden olmaz. Hem de izin vermiyorsun. Bu olmaz. Türkiye dışpolitikasında olduğu gibi güvenliğini sağlamak için adımlarını atar, kimse engel olamaz.

Shangay İşbirliği Örgütü'ne gözlemci statüsünde, veya başka bir statüde konu gündeme gelmedi. Bölgesel ve iki ülke arası o kadar yoğundu ki... Ancak daha önce bu gündeme gelmişti. Bu ziyarette gündeme gelmedi.

Biz NATO üyesiyiz, NATO'nun tüm faaliyetlerine destek veren ülkeyiz. Ancak bizim savunma sistemindeki eksikleri söyledik. NATO'nun yaklaşımını da vurguladık. NATO bölgesi dışında savunma sanayisiyle ilgili işbirliği yapan NATO müttefikleri var. Türkiye bugüne kadar işbirliği yapmak istedi. Ancak sonuçlar bizi tatmin etmiyor. Arayışlara girmemiz doğaldır. Bunu NATO karşıtı değerlendirmiyoruz. Aynı anda 4-5 tane terör örgütüyle mücadele ediyoruz. Türkiye'nin kendi savunma sistemini güçlendirmesi gerektiğini herkes değerlendiriyor. Bizim adım atmamız lazım.