Hemofilik çocuklar için aile, okul idaresi ve öğretmenler işbirliği içinde olmalı
Hemofilik çocuklarda kanamaya yol açabilecek faktörleri önlemek ve kanama olduğunda anında müdahale tedavinin en önemli parçalarından. Bu konuda aileler artık daha bilinçli olsa da, günlerinin büyük bölümünü okulda geçiren hemofilik çocukların sağlığı için, öğretmenlerin de hemofili konusunda bilinçli hareket etmesi büyük önem taşıyor. Ankara Hemofili Derneği bu amaçla öğretmenlere yönelik bir hemofili eğitim çalışması düzenledi. Etkinlikte, okulda nelere dikkat edilmesi gerektiği ve acil bir durumda neler yapılması gerektiği konusunda önemli bilgiler öğretmenlerle paylaşıldı.
Ankara Hemofili Derneği, hemofilili çocukların öğretmenlerine yönelik bir eğitim çalışması düzenledi. Dernek Başkanı Prof. Dr. Türkiz Gürsel, Prof. Dr. Namık Yaşar Özbek, Prof. Dr. Selin Aytaç, Prof. Dr. Zühre Kaya ve Dr. Melike Güveli Bozkurt çalışmada eğitici olarak yer aldı. Etkinlikte açılış konuşmasını yapan Dernek Başkanı Prof. Dr. Türkiz Gürselşunları söyledi: “Hemofili genetik geçişli bir hastalık olup çoğunlukla erkeklerde görülür. Hemofili dışında da aşırı kanamalara ve kansızlığa neden olan birçok kalıtsal kanama bozuklukları vardır, bunlar hem erkek hem kız çocuklarda görülür. Okul çağındaki çocukların kanamalar nedeniyle eğitimlerinin aksamaması, okulda travmalardan korunması, fark edilen yeni kanamalara erken müdahale edilmesi ve daha önemlisi çocuğun kişilik gelişiminde ve iletişim becerilerinde çok önemli yeri olan okul yaşamında, sunulan sosyal olanaklardan mahrum kalmaması için öğretmenlere ve okul idaresine de önemli görev düşmektedir. Hemofili Derneği olarak bu hekim, öğretmen ve veli toplantısını düzenlemekteki amacımız, hemofili ve benzer kanama bozukluğu olan çocukların ‘kendine yeterli yetişkin bireyler' olmaları için, bütüncül bir yaklaşımla tıbbi ve sosyal destek sağlamaktır.”
Öğretmenlerin, acil kanamalara karşı bir eylem planı olmalı
Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Kan Hastalıkları Birimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Namık Y. Özbek etkinlikte şunları söyledi: “Genetik geçişli ve kanamalarla seyreden bir bozukluk olan hemofilide önleyici ilaçların kullanımının yanı sıra, kanamaya yol açabilecek faktörleri önlemek ve kanama olduğunda anında müdahale tedavinin en önemli parçalarındandır. Bu konuda aileler zaman içinde bilinçlense de, çocuklar günün büyük bölümünde okulda bulundukları için öğretmenlerin de eğitilmesi çok büyük önem taşımaktadır. Bu noktada hem çocuğun korunması, hem de acil durumda hazırlıklı olması konusunda öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Öğretmenlerimiz, acil kanama durumları için bir plan oluşturmalı, aile ve hastanın hekimiyle ilişki kurulabilmek için bu kişilerin telefonlarını bilmelidir. Acil durumlarda ve eklem kanamalarında müdahale edebilmeli, buz uygulaması, eklemin rahatlatılması için pozisyon verilmesi ve acil ilaç uygulamaları gibi müdahaleleri yapabilecek durumda olmalıdır.”
Aile, okul idaresi ve öğretmenler işbirliği içinde olmalı
Prof. Dr. Zühre Kaya, hemofili hastalarının olduğu okullarda dikkat edilmesi gerekenler konusunda şunları söyledi: “Okul, yürüme mesafesinde ise okulun yerleşkesine (yokuşta olması, merdiven kullanımı gerekmesi gibi) dikkat edilmelidir. Yine okulda dersliğin yerleşkesi de önemlidir. Asansörün olmadığı üçüncü veya dördüncü katlardaki sınıflara her gün merdiven kullanarak ulaşmak koruyucu faktör uygulamasına rağmen kanama riskini artırabilir. Bir diğer risk ise omuza takılan çantaların yarattığı ağırlık olabilir. Okuldaki dolapların aktif kullanımı ya da dijital sistem kullanılarak yapılacak uygulamalar yararlı olabilir. Beden eğitimi derslerinde temasa dayalı aktivitelerden kaçınarak yüzme, masa tenisi gibi spor faaliyetlerine yönlendirilmeleri uygun olacaktır. Aynı zamanda arkadaşlarına hastalığın bulaşıcı olmadığı anlatılarak hemofilili çocuktan uzaklaşmamaları sağlanmalı ve satranç, el sanatları gibi sosyalleşmesine de imkan tanıyacak aktivitelere birlikte katılımları sağlanmalıdır. Böylece okullar, hemofili hastaları ve aileleri için kendilerini güven içinde hissedip eğitim ve öğrenimlerine devam edebilecekleri bir kurum olabilir.”
Hemofilik çocukların her türlü şikayeti ciddiye alınmalı
Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selin Aytaç şunları söyledi: “Hemofilik çocukların okulda yaşayabileceği kanamalar, hayati risk taşıyabilir. Bu nedenle hemofilik çocukların okulda kanama yaşaması halinde öğretmenlere önemli görevler düşer. Öncelikle hemofilik çocuklar “bir yerim acıyor, ağrıyor, yanma hissettim, düştüm” gibi şikayetlerde bulunduğunda öğretmen bunu önemsemeli ve aileye derhal bilgi vermelidir. Sonrasında gerekirse kanayan yeri yükseğe kaldırmalı, baskı ve buz uygulamalı, hafif çiziklerde ve yaralanmalarda bölgeyi yıkamalı ve pansuman yapmalıdır. Kanayan ekleme beş dakika soğuk uygulanmalı, 10 dakika ara verildikten sonra, eklemde el ile de hissedilen ısı artışı geçinceye kadar tekrarlanmalıdır. Ayrıca okul, çocuğun fiziksel ve psikolojik gelişimini yakından takip etmeli, herhangi bir kişilik değişiminde aileyi bilgilendirmeli, ayrımcı ve ayrıştırıcı olmamalı, herhangi bir kanamayı derhal aileye bildirmeli, yetersizliği değil başarıyı ve yeteneği teşvik etmeli, hastalık ile ilgili mahremiyete özen göstermelidir. Aile de okul ile iletişim halinde olmalı, çocuğun aktivitelerini ve tedavilerini bildirmeli, acil durumlar için okul personeli ve hemşiresi ile tedavi planı belirlemeli, okul personeliyle doktorunun iletişimini sağlamalıdır.”